پرورش نوعی زنبور مقاوم در برابر آفت کنه

به گزارش مجله خبری نگار از پایگاه اطلاع‌رسانی ساینس، کنه واروآ/ Varroa مهمترین خطر برای زنبور‌های عسل است که می‌تواند تمام زنبور‌های یک کلونی را نابود کند. محققان دانشگاه مینه‌سوتا آمریکا موفق به تولید نوعی از نژاد زنبور عسل شده اند که بسیار بهتر از زنبور‌های معمولی حتی در شرایط دشوار و گرده‌افشانی صنعتی گسترده می‌تواند در برابر کنه واروآ مقاومت کند.

مارلا اسپایکا متخصص اصلاح نژاد زنبور در دانشگاه مینه سوتا که در این مطالعه مشارکت نداشته است، در این مورد گفت: امیدوارم زنبورداران به یافته‌های این مطالعه توجه کنند.

نقش زنبور‌های عسل نه فقط در تولید عسل بلکه در گرده افشانی محصولات کشاورزی مانند سیب، بادام و زغال اخته آبی مهم است؛ اما عملیات نگهداری زنبور عسل با مشکلات زیاد از آفت‌کش‌ها گرفته تا مواد غذایی ناکافی، انگل‌ها و دیگر عوامل بیماری همراه است. بر اساس آمار‌ها به طور متوسط ۲۹ درصد از کلونی‌های زنبور عسل تا سال بعد باقی نمی‌مانند؛ زیرا زنبور‌های کارگر می‌میرند.

الینا نینا حشره شناس و متخصص زنبور عسل در دانشگاه دیویس کالیفرنیا می‌گوید: از بین همه این مشکلات، کنه واروآ مهم‌ترین نگرانی پرورش دهندگان زنبور عسل است. کنه با تغذیه از چربی بدن زنبور‌ها اندام‌های اساسی آن‌ها را برای متابولیسم و سیستم ایمنی آن‌ها را تضعیف می‌کند. همچنین کنه ویروس‌های کشنده را بین زنبور‌ها و کندو‌ها پراکنده می‌کند.

وی ادامه داد: این مشکل بزرگی در دنیاست و می‌تواند موجب خسارت‌های زیادی شود. بیشتر پرورش دهندگان زنبور برای اینکه کنه‌ها را کنترل کنند به مواد شیمیایی به نام آفت کش‌ها متوسل می‌شوند، اما کنه‌ها در برابر این مواد مقاوم شده اند.

رویکرد بهتر و پایدارتر تولید زنبور‌هایی است که بتوانند با کنه‌ها مبارزه کنند. برخی زنبور‌ها به صورت ژنتیکی خود و دیگر زنبور‌ها را تمیز می‌کنند و حین تمیز کردن با نیش زدن به پا‌ها کنه‌ها را از بین می‌برند. رفتار دیگر موسوم به بهداشت حساس به کنه مانع از تکثیر کنه‌ها در کندو می‌شود. کنه واروآ داخل سلول‌های خون تخم ریزی می‌کند جایی که لارو زنبور عسل بزرگ می‌شود و زنبور‌های عسلی که این ژن را دارند، سلول‌های لارو را بررسی می‌کنند و لارو‌های آلوده به کنه را از کندو دور می‌کنند.

زنبور‌های تجاری که به صورت انبوه تولید می‌شوند فاقد این رفتار‌ها هستند. همچنین پرورش دهندگان زنبور عسل زیاد از زنبور‌هایی که رفتار بهداشتی علیه کنه واروآ دارند استقبال نمی‌کنند؛ زیرا برخی از گونه ها، عسل کمتری تولید می‌کنند یا زنبور‌های کارگر کمتری دارند؛ بنابراین محققان وزارت کشاورزی آمریکا در یک دوره زمانی ۱۴ ساله برای تولید گونه‌ای از زنبور عسل گرده افشان تلاش کردند. این زنبور‌ها از نظر توانایی گرده افشانی شهرت دارند. آن‌ها ملکه و زنبور‌های نر تولیدکننده گونه‌های مختلف را کنار هم در یک کلونی جمع کردند که هر کدام مزایای رفتاری مشخصی داشتند؛ زنبور‌های عسل قفقازی عسل زیادی تولید می‌کنند، کلونی گسترده‌ای دارند یا رفتار بهداشتی در برابر کنه واروآ داشتند.

آن‌ها همچنین کلونی‌های زنبور عسل را در مزرعه‌های مختلف همزمان با تغییر فصل جابجا می‌کردند تا گرده افشانی را نیز افزایش دهند. توماس او شی، والر زیست شناس دانشگاه اکستر که از سال ۲۰۱۷ با گروهی از محققان این مطالعه را با ۱۷۳ کلونی زنبور گرده افشان و مقایسه آن‌ها با ۱۹۳ کلونی زنبور‌های معمولی تجاری شروع کرد.

او می‌گوید: جابجایی مستمر زنبور عسل گرده افشان دشوار است.

محققان می‌خواستند بدانند زنبور‌ها در شرایط سخت چگونه عمل می‌کنند؛ به همین دلیل آن‌ها را در مناطق مختلف جابجا می‌کردند.

با وجود جابجایی‌های فراوان، زنبور‌های عسل گرده افشان ۳۰ درصد بهتر نسبت به زنبور‌های تجاری عمل می‌کردند؛ زیرا این زنبور‌ها به شکل بهتری کنه‌ها را تحت کنترل گرفتند. همچنین بعد از دو دوره درمان کنه، نیمی از زنبور‌های معمولی و ۶۳ درصد از زنبور‌های گرده افشان زنده ماندند، حجم کلونی‌ها و تولید عسل در هر دو گروه یکسان بود.

البته استفاده بیشتر از این نوع زنبور‌های گرده افشان در بازار به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. در صورتی که این زنبور‌های مقاوم در برابر کنه افزایش یابند، پرورش دهندگان زنبور بسیار منتفع می‌شوند، میزان کلی کنه‌ها کاهش می‌یابد و گسترش ان‌ها در کندو‌ها کمتر می‌شود. موفقیت این نوع زنبور‌ها شواهدی برای تولید کلنی‌های بسیار مقاوم در برابر کنه و موفقیتی در مبارزه با کنه واروآ است.